Singel

De singel is weer helemaal van jou

Op 12 september 2020 was de singel weer rond en schreef Utrecht geschiedenis. We wilden dit met de hele stad vieren maar dat kon helaas niet vanwege de coronamaatregelen. Daarom maakten we een video als digitale opening: De singel is rond. Een 100% Utrechtse productie van het bureau Supersolid waarin Utrechters uit alle wijken symbolisch met een rood-wit emmertje gevuld met water een kleine bijdrage aan ‘het vullen’ van de singel geven. De tekst bij de video is gemaakt door spoken word dichter Tom Strik en is samengesteld op basis van gesprekken die hij voerde met Utrechters over hun herinneringen of verhalen over de singel.

De singel sluit in de toekomst (2023) aan op de Leidsche Rijn zodat er een nieuwe vaarverbinding is. We nemen je nog even mee in de geschiedenis van de singel of de stadsbuitengracht.

De geschiedenis

Utrecht was eeuwenlang omsingeld. In 1122 kreeg Utrecht stadsrechten en een paar jaar later begon de bouw van een stadsmuur en de gracht om de stad te verdedigen.

In 1958 leek de singel helemaal te verdwijnen door plan Feuchtinger. Om de stad voor auto’s bereikbaar te houden moest er een rondweg komen. Dit leverde heel veel protest op, maar toch werd er serieus over nagedacht.

Minister Marga Klompé wees de singel aan als monument en voorkwam dat het water overal verdween. In 1962 kwam er een aangepast verkeersplan van Kuiper met daarin de bouw van Hoog Catharijne en het voor een deel dempen van de singel. Het noorden van de Catharijnesingel werd de Catharijnebaan: een stadsautoweg. Het westelijke deel van de Weerdsingel werd een parkeerterrein.

Er bleef veel verzet van burgers tegen het verdwijnen van het water. Eind jaren ’80 werden de eerste plannen gemaakt voor de verbetering van het Stationsgebied. 

In 2001 is gedempte stuk Weerdsingel hersteld en in 2002 stemde Utrecht voor het herstel van het stuk singel dat nog droog lag: het stuk tussen de Weerdsingel en de Bartholomeusbrug.

…en de toekomst

Utrecht is trots op de singels rond de binnenstad. Het is een groene plek waar veel Utrechters ontspannen en elkaar ontmoeten. Dat het water weer terugkomt is een historisch moment in de geschiedenis van de stad.

Door de terugkeer van het water is de hele singel weer een plek waar je graag wilt zijn. Je kan een rondje varen om de stad, maar ook de oude resten van kasteel Vredenburg bekijken onder Hoog Catharijne. Of je kan langs de singels lopen en in het gras liggen langs het water.

Je kunt hier sporten, picknicken, wandelen en winkelen. Het water sluit aan op de Leidsche Rijn zodat er een nieuwe verbinding is om te varen. Daarmee komt ook een wens uit voor heel veel bewoners en bezoekers van de stad.

Wil je meer weten over de historie, de terugkeer van het water en groen of wat je straks allemaal kan doen bij en op het water? Hier vind je allerlei vragen en antwoorden over de singel.

Herstel

In 2020 is de singel weer rond maar eerder gingen er al delen open. De singel wordt niet ‘zomaar’ gemaakt. Bij de plannen moest met heel veel dingen rekening worden gehouden. Bijvoorbeeld vaardiepte, vaarbreedte, groen, geschiedenis, fietspaden, plek voor vogels en vlinders, geld en rijbanen. En natuurlijk de wensen van de stad. Inwoners dachten in stappen mee over het ontwerp.

Lees hier het boek over het ontwerp voor de nieuwe singel

Kaart van de aanleg van de singel in 2020

Plaatje: hier fiets, wandel en vaar je straks

Wist je dat…?

• …aannemer Van Wijk Nieuwegein door een aantal optimalisaties in het ontwerp een CO2 reductie heeft bereikt van 9040 ton? Dat is te vergelijken met 80 miljoen kilometer rijden in een Volkswagen Up, en de CO2 opname van 15 hectare bos in 1 jaar?
• …er tussen de Stadskamer en de Marga Klompébrug nog 15.000 m3 grond ontgraven is door aannemer D. van der Steen BV? En dat dat ca 750 volle vrachtwagens zijn?
• .. er in totaal ca 120 ton wapeningsstaal in die verbindingsbrug en de kades verwerkt is?
• …er op de verbindingsbrug voor de Stadskamer totaal 54 meter roestvrijstalen leuning staat?
• …er in totaal zo'n 40 leveranciers en onderaannemers meewerken aan dit mooie project?
• …er ca 2.000 uur ingenieurswerk aan vooraf ging om het ontwerp uit te werken naar werktekeningen?
• …er tijdens de sloop van de Catharijnebak bijna 17.000 ton puin is vrijgekomen? Dat zijn ongeveer 550 vrachtauto’s vol.
• …er 16 bomen (platanen) zijn verplant die bij sloop anders verloren zouden zijn gegaan?
• …er ongeveer 35000m3 zand is afgevoerd om de gehele Catharijnesingel te ontgraven? Dat zijn 1400 vrachtauto’s vol?
• …er ook veel vervuilde grond gesaneerd is en er netjes een schone leeflaag is teruggebracht? De waterbodem bevat nu minimaal 50 cm schone grond.
• …dat de lengte van de Stadsbuitengracht zo’n 5 kilometer lang was en in de geschiedenis is verlegd en aangepast? Momenteel is de singel zo’n 6 kilometer lang. Het herstelde laatste deel zo’n 1100 meter.
• … dat de breedte van de singel varieert van 14,5 meter tot 22 meter.
• … dat de diepte 2.08 meter is
• …dat er zo’n 41184 m3 water is teruggebracht in de singel

Singelhistorie

1122

Utrecht kreeg in 1122 van keizer Hendrik V stadsrecht en ook het recht om een verdedigingsmuur te bouwen met een gracht eromheen. Direct daarna werd begonnen met de aanleg van de stadsbuitengracht (singel).

1577

In de zestiende eeuw liet keizer Karel V kasteel Vredenburg bouwen op het huidige Vredenburgplein. Dit werd gesloopt tussen 1577 en 1581 door de Utrechtse bevolking, een deel is te zien onder de Stadskamer van Hoog Catharijne.

1830

Vanaf 1830 werd er een park en een nieuwe haven aangelegd op de plek van de stadsmuur en -poorten. Alle stadspoorten en vrijwel de gehele verdedigingsmuur werden afgebroken om ruimte te maken voor het nieuwe stedenbouwkundige plan van Jan David Zocher.

1958

In 1958 leek de singel helemaal te verdwijnen door het plan van de Duitse verkeerskundige Max Erich Feuchtinger. Volgens Feuchtinger moest er een rondweg komen waarbij de hele singel zou worden gedempt.

1968

Door het aangepaste plan van Kuiper voor Hoog Catharijne uit 1962, werd uiteindelijk na jaren discussie toch de singel voor een gedeelte gedempt. De gemeenteraad besloot in 1966 over het plan en in 1968 was er een akkoord voor het weghalen van het water.

Het noorden van de Catharijnesingel werd de Catharijnebaan: een stadsautoweg. Het westelijke deel van de Weerdsingel werd een parkeerterrein. Doordat minister Marga Klompé vervolgens de singel als rijksmonument aanwees, werd de rest ervan voortaan beschermd.

Jaren 80

Er bleef veel verzet van burgers tegen het verdwijnen van het water. Zij bleven zich ook actief inzetten om het water terug te brengen. Eind jaren ’80 werden de eerste plannen gemaakt voor de verbetering van het Stationsgebied.

1990

De Werkgroep Utrecht Weer Omsingeld zorgde ervoor dat de gemeente in 1998 besloot een eerste stuk singel bij de Weerdsingel te herstellen, geopend in 2001, waarna het herstel van het gehele gedempte stuk singel werd opgenomen in het Masterplan Stationsgebied Utrecht.

2001

In augustus 2001 werd door Anton Geesink en toenmalig wethouder Jan van Zanen (die later burgemeester van Utrecht is geworden) het korte stuk tussen de Weerdsluis en de nieuwe Monicabrug geopend. Een jaar later, rond september 2002, keerde het water terug tussen deze brug en het Paardenveld.

2002

In een referendum in 2002 sprak de Utrechtse bevolking zich uit voor het weer opengraven van de gedempte Weerdsingel en Catharijnesingel.

2007

De start van de uitvoeringswerkzaamheden in het Utrechtse Stationsgebied was met sloop muziekcentrum Vredenburg in 2007 op Vredenburg. Start bouw was later, november 2009 met start bouw De Vredenburg (pand waar nu The Sting in zit en Zara).

2015

Het herstel van de singel van het stuk tussen Paardenveld tot de Stadskamer startte 22 juli 2015 en op 18 december 2015 opening.

2020

Op 12 september 2020 was de Utrechtse singel officieel weer rond.

Werkzaamheden

In 2021 worden de wandelpaden nog afgemaakt op het stuk voor Karel V, er komt daar nog een kano en zit/ligsteiger en er komt nog een natuurlijk speelplekje. Begin van het jaar staan alle 37 nieuwe bomen in het Zocherplantsoen plus heesters en rhododendrons. In het voorjaar worden nog bollen geplant en komt de oeverbeplanting.

Nieuwe bruggen

Behalve een nieuwe singel kwamen er de afgelopen jaren ook nieuwe bruggen bij.

• Marga Klompébrug – maart 2014 ter hoogte van de Mariaplaats
• de Paardenveldbrug - zomer 2015 ter hoogte van de Knipstraaten
• Vredenburgknoop – najaar 2015 waar Leidsche Rijn en singel samenkomen.

Eind 2015 is het eerste deel van de singel opengegaan. De nieuwe singel is nu verbonden met de Weerdsingel, met de Oudegracht, de Vecht, en de Kromme Rijn. In onderstaande time-lapse zie je hoe we dat deden.